Blogs

2022-04-09

Pensioen na 42 jaar!

Bij de hele discussie over de voortdurende aanpassing van de pensioenleeftijd is het wellicht interessant om dat te koppelen aan een ander probleem; de versobering van de studiefaciliteiten/financiering.

In de praktijk lijkt het onredelijk om voor eenieder dezelfde pensioenleeftijd aan te houden. Sommige werknemers zijn immers al op (soms zéér) jonge leeftijd gestart met het arbeidzame leven terwijl anderen, vanwege een of meerdere vervolgstudies, pas jaren later beschikbaar gekomen zijn voor de arbeidsmarkt. Daarnaast is het zo dat Nederland zich wil profileren als een kenniseconomie. Dan helpt het niet als het opbouwen van die kennis bemoeilijkt wordt door de studiefinanciering steeds verder te versoberen.

Stel dat we:

- het pensioen koppelen aan het aantal jaren dat men beschikbaar is voor de arbeidsmarkt én
die periode nu gelijk stellen aan 42 jaar
- daarnaast het studeren weer gaan zien als een zeer zinvolle investering in onze, belangrijk geachte, kenniseconomie én
- de opgeworpen financiële drempels, zoals collegegeld en studiefinanciering, weghalen
mits men de bij de studie horende studieduur met niet meer dan maximaal X jaar/maanden overschrijdt

Wat zouden hier de gevolgen van kunnen zijn? Om dat te schetsen onderstaand enkele voorbeeldsituaties:

Situatie 1: iemand komt op 18-jarige leeftijd beschikbaar voor arbeidsmarkt.
Deze werknemer heeft in eerste instantie weinig aanspraak gemaakt op studievoorzieningen. Komt daarna vaker terecht in fysiek zwaardere beroepen, die gemiddeld ook een lagere beloning kennen. De lagere studiekosten worden gecompenseerd uit de betaalde, gemiddeld lagere, loonbelasting.

Vanwege die zwaardere fysieke belasting komt het vaker voor dat deze werknemers de huidige pensioenleeftijd niet in goede lichamelijke gezondheid halen.

Voorstel is om deze werknemer na 42 jaar op 60-jarige leeftijd met pensioen te laten gaan.

Situatie 2; iemand komt op 28-jarige leeftijd beschikbaar voor arbeidsmarkt.
Deze werknemer heeft in eerste instantie meer aanspraak gemaakt op studievoorzieningen. Komt daarna vaker terecht in fysiek minder zware beroepen, die gemiddeld ook een hogere beloning kennen. De hogere studiekosten worden dan gecompenseerd uit de betaalde, gemiddeld hogere, loonbelasting.

Vanwege die minder zware fysieke belasting komt het vaker voor dat deze werknemers de huidige pensioenleeftijd wel in goede lichamelijke gezondheid halen.

Voorstel is om deze werknemer na 42 jaar op 70-jarige leeftijd met pensioen te laten gaan.

Hoe ziet dat er dan uit?
Onderstaand een schematische weergave van mogelijke kosten en baten voor de Staat der Nederlanden in 3 gevallen; werknemers die uiteindelijk uitkomen op modaal, 2x modaal, en 3x modaal.

Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:
- Tot 5 jaar geen scholingskosten overheid
- Min. Van OCW: gemiddelde kosten per leerling in basis- en voortgezet onderwijs in 2015; resp. €6500 en €7863 per jaar.
- Schatting gemiddelde kosten per leerling in hoger onderwijs; €15.000 per jaar
- Start arbeidzaam leven voor modaal, 2x modaal en 3x modaal resp. op 18, 24 en 28-jarige leeftijd
- Opbouw naar eindloon (modaal, 2x modaal of 3x modaal), start op 60% en loopt per jaar 1% op
- Gemiddelde percentage loonbelasting voor modaal, 1x modaal en 2x modaal resp. 38%, 40% en 44%
- Modaal inkomen door CPB gepubliceerd in Macro Economische Verkenning 2017 en vastgesteld op €37.000,– bruto per jaar
- Fictief uitgangspunt dat 40% van de betaalde loonbelasting gebruikt wordt voor studiefinanciering en AOW
- AOW berekening op basis van alleenstaande met heffingskorting
Doorrekening tot de leeftijd van 85 jaar

Op basis van bovenstaande uitgangspunten kom je op onderstaande schematische weergave. Daarbij valt o.a. op dat het stimuleren van het studeren op de lange termijn loont. De hogere kosten in het begin worden gecompenseerd door de, later te betalen, progressieve loonbelasting.

Alvast enkele Ja, en’s:

Ja, en als iemand na zijn studie in het buitenland gaat wonen en werken dan wordt dit wellicht gecompenseerd door iemand die vanuit het buitenland hier komt werken (en niet de hogere opstartkosten bij de studie genoten heeft, maar wel hier de loonbelasting afdraagt).

Ja, en als iemand tijdelijk niet beschikbaar geweest is voor de arbeidsmarkt wegens bijv. werkloosheid of ziekte, dan rekenen we dat niet mee.

Ja, en dan kan de overheid zich buigen over specifieke maatregelen die het écht mogelijk maken om langduriger te kunnen blijven werken tot het eigen pensioen i.p.v. de huidige generieke bezuinigingsmaatregel om de AOW voor iedereen later in te laten gaan.

Ja, en dat kan de instroom in de WAO weer verlagen.

Ja, en……

Oorspronkelijk door mij gepubliceerd op 8 december 2016